Dla zdrowia, urody, lepszego samopoczucia. Mokra, sucha, rzymska, na podczerwień. Choć sauny towarzyszą nam od wieków, obecnie przeżywają prawdziwy renesans. Z pewnością przyczynił się do tego rozwój technologii, pozwalając na zainstalowanie sauny niemal w każdym domu lub mieszkaniu. Korzystanie ze strefy dla „nietekstylnych” stało się jeszcze prostsze, wynosząc saunowanie na inny poziom. Poznaj dostępne na rynku rozwiązania i sprawdź, jak wygląda montaż sauny w praktyce.
Zaczęło się od dziury w ziemi
Choć wielu z nas mogłoby założyć się, że saunę wymyślili Finowie lub Rzymianie, prawda jest zupełnie inna. Wymienionym nacjom zawdzięczamy pijar (PR) o niespotykanym zasięgu i sile. Sama historia kamieniem i ogniem jest pisana – z dziurą w ziemi w tle – i sięga początków dziejów człowieka. Wiąże się z odkryciem, że rozgrzany w ognisku lub na słońcu kamień potrafi utrzymać ciepło. Kolejnym etapem było przeniesienie rozgrzanych kamieni w miejsca zamieszkania, by je ogrzać. Dziury w ziemi, jaskinie, a później szałasy i ziemianki zaczęły jednak szybko wychładzać się, więc szukano sposobu, by zatrzymać to zjawisko. Człowiek szybko odkrył w swoim otoczeniu najlepszy izolator, czyli drewno. Z czasem zauważono, że rozgrzane kamienie nie tylko ogrzewają, ale i w kontakcie z wodą powodują powstawanie pary, a ta ma właściwości oczyszczające skórę. Odkrycie to spowodowało powstanie pierwszych saun, a później łaźni parowych.
Naprawdę leczy
Fińskie przysłowie mówi, że jeśli chory nie zostanie wyleczony smołą, spirytusem lub sauną, to umrze. Sauna to sposób na zdrowie. Nie można nie wierzyć narodowi, który w swoim kraju ma ponad 3 miliony saun przy 5,3 mln ludności. Pobyt w saunie powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, obniżenie ciśnienia i przyśpieszenie krążenia krwi. Redukuje stres, napięcie mięśniowe i korzystnie wpływa na nasze samopoczucie. Choroby reumatyczne, zmiany zwyrodnieniowe stawów, nerwobóle, rwa kulszowa, przykurcze mięśniowo-stawowe, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, zaburzenia przemiany materii, stany zapalne jelit – to tylko niektóre problemy ze zdrowiem, w przypadku których sauna może okazać się cennym uzupełnieniem podstawowej terapii. Regularne kąpiele parowe sprawiają, że wzrasta odporność, dzięki czemu jesteśmy mniej narażeni na infekcje. Niestety istnieją również przeciwskazania do korzystania z sauny, takie jak zdiagnozowana choroba nowotworowa, schorzenia serca, choroby skóry (choć sauna poprawia wygląd skóry!). Niewskazane są wizyty w saunie także przy chwilowych niedyspozycjach (np. kac, menstruacja, przeziębienie).
Rodzaje saun
Sauna w warunkach domowych jest kwestią regulacji wilgotności powietrza i temperatury. Żeby ją zainstalować wcale nie potrzeba dużo miejsca. W zależności od potrzeb i upodobań możemy wybierać między saunami suchymi, mokrymi, rzymskimi i infrared, które różnią się sposobem działania i wpływem na ludzki organizm, a także wymaganiami dotyczącymi pomieszczenia, w jakim można je zainstalować.
Mokra
Pod względem działania przypomina sauny, w których obywatele Rzymu przed wiekami zażywali oczyszczających kąpieli parowych. Jest to rodzaj sauny parowej, w której parę wytwarza się za pomocą specjalnego pieca i rozgrzanych kamieni polewanych wodą. Temperatura powietrza osiąga 65-90°C, a wilgotność nie przekracza 40%. Pomieszczenie powinno być wyłożone płytkami ceramicznymi. Korzystanie z takiej sauny nie jest wskazane dla osób ze schorzeniami górnych dróg oddechowych, szczególnie astmatyków.
Parowa, rzymska
Parę wytwarzają regulowane automatycznie parowniki elektryczne, które podnoszą wilgotność powietrza nawet do poziomu 100%, ale za to nie powodują jego nadmiernego podgrzania. Temperatura wewnątrz pokoju zabiegowego zwykle nie przekracza 60°C.
Ziołowa
Jest odmianą łaźni rzymskiej, w której stosuje się aromaterapię opartą na wonnych ziołach. Panuje tam temperatura na poziomie 38-40°C.
Sucha (fińska)
Charakteryzuje się niską wilgotnością (10%) i bardzo wysoką temperaturą powietrza (85-110°C). Takie warunki osiąga się, podobnie jak w saunie mokrej, za pomocą pieca tradycyjnego lub elektrycznego wyłożonego kamieniami. W saunie fińskiej można przebywać ok. 10-12 minut. Znakomite rozwiązanie dla osób, które cierpią na problemy z mięśniami (przetrenowanie, stany zapalne, w tym RZS), a także tych, które się odchudzają.
Biosauna
Jest to rodzaj sauny suchej, która nadaje się do codziennego użytkowania (nawet do 30 minut). Panuje tam wilgotność powietrza na poziomie 40% i temperatura w przedziale 40-60°C. Często stosuje się specjalne lampy sufitowe, których natężenie światła pozytywnie wpływa na osoby poddające się terapii, a także olejki zapachowe, pozwalające na szybsze osiągnięcie stanu relaksu.
Solna
To również rodzaj sauny suchej, gdzie wykorzystuje się duże bryły soli kamiennej. Wilgotność powietrza nie przekracza 10%. Szczególnie polecana osobom ze schorzeniami układu oddechowego (problemami z tchawicą, gardłem, krtanią, płucami i oskrzelami). Pobyt w takie saunie jest w zasadzie rodzajem inhalacji (haloterapia). Lekka para wodna, którą oddychamy w tym pomieszczeniu, sprawia, że we wdychanym przez nas powietrzu znajdują się drobinki soli, które mają silne działanie przeciwzapalne i antybakteryjne.
Infrared
Nowoczesny rodzaj sauny, w której za wysoką temperaturę powietrza (do 60°C) i stosunkowo niską wilgotność (do 25%) odpowiadają specjalne promienniki emitujące fale podczerwieni. Jest to alternatywne rozwiązania dla osób mających problemy zdrowotne, szczególnie polecane dla osób starszych i dzieci. Promienie podczerwone, docierając głęboko pod tkankę, rozgrzewają ciało i powodują jego pocenie i tym samym oczyszczanie organizmu z toksyn.
Ruska bania
Najczęściej spotykana w sanatoriach i ośrodkach wypoczynkowych oraz coraz częściej w ogrodach. Ma formę niewielkiego pomieszczenia z drewna, gdzie powietrze nagrzewa się za pomocą pieca opalanego drewnem, w którym nagrzewają się kamienie. W momencie polewania ich wodą wytwarza się para. Po zabiegu rozgrzewającym konieczne jest jak najszybsze wychłodzenie ciała. W realiach rosyjskich podczas takiego zabiegu wypijano ciepłe napary ziołowe z miodem, które uwalniały złogi toksyn wydalane z organizmu wraz z potem. Po rozgrzaniu ciała wybiegano na dwór, gdzie nacierano się śniegiem.
Jaka sauna do domu?
Sauny różnią się pod względem wielkości i konstrukcji. Mogą mieć postać osobnych budynków umieszczanych na tyłach ogrodu (ale to temat na inny artykuł) lub formę niewielkich rozmiarów kabiny, którą z powodzeniem może zainstalować w dowolnym pomieszczeniu w domu, nie tylko w łazience. Coraz częściej tworzy się pokoje kąpielowe, mające formę domowego SPA. Domowa minisauna wyglądem przypomina kabinę prysznicową z siedziskami lub ławkami. Może występować w wersji jedno – lub wieloosobowej (4-6 osób). Niezależnie od tego, czy będziemy budować saunę od postaw, czy zdecydujemy się na gotowe kabiny prefabrykowane, trzeba zwrócić uwagę na kilka rzeczy (użyte materiały, rodzaj pieca, montaż), by móc cieszyć się sauną przez długie lata. Sauny suche i mokre wymagają montażu pieca, a także osobnej wentylacji i dobrej izolacji kabiny. Najmniej problematyczna jest sauna na podczerwień, którą można zainstalować niemal w każdym miejscu i bez specjalnego przygotowania pomieszczenia.
Kabina
Do budowy sauny (wewnętrzne ściany) wykorzystuje się drewno świerku skandynawskiego, jodły kanadyjskiej, cedru, osiki i odmian egzotycznych ze względu na odporność na działanie wysokich temperatur i możliwość tworzenia paneli o grubości powyżej 12 mm, bo właśnie takie stosuje się w saunach. Odmiany egzotyczne są szczególnie polecane do saun mokrych, ponieważ z natury są bardziej odporne na wilgoć. Od razu podpowiadamy, że cedr i jodła są rozwiązaniem bardziej kosztownym niż pozostałe warianty. Nie bez znaczenia jest również zapach naturalnego drewna. Uwalnia się on (nawet przez lata) podczas nagrzewania wnętrza sauny i wykazuje działanie lecznicze (aromaterapia). Warto zadbać o to, by siedziska (ławki) były wykonane z tego samego materiału, co ściany.
Pamiętaj o…
Jeśli zdecydujemy się na frontowe ściany ze szkła, co ostatnimi czasy jest bardzo modne, to musimy pamiętać, że elementy łączeń również powinny być odporne na działanie wysokich temperatur. W przeciwnym razie sauna przestanie być efektywna (niekontrolowana utrata ciepła), a koszty jej eksploatacji wysokie. By zachować czystość w saunie, polecamy zastosowanie na podłodze antypoślizgowych płytek ceramicznych i umieszczenie na nich drewnianej kratownicy. Płytki bez kratownicy mogłyby parzyć w stopy. Oczywiście możemy zdecydować się na podłogę drewnianą, ale płytki zdecydowanie łatwiej czyścić.
Montaż kabiny
Ściana kabiny nie może przylegać do ściany budynku. Przegrzanie elementów konstrukcji ściany mogłoby doprowadzić do jej trwałego uszkodzenia! Zaleca się montowanie kabiny w odległości 2-5 cm od ściany na specjalnych profilach aluminiowych, by dolna część obudowy nie chłonęła wody z podłogi. Sauna musi mieć wentylację. Nie wolno jednak podłączać jej bezpośrednio do przewodu wentylacyjnego! Powinna pobierać powietrze z pomieszczenia, w którym się znajduje i również do niego oddawać (wpuszczać), a więc wnętrze musi mieć wentylację grawitacyjną (pionowe kanały wentylacyjne odprowadzają ciepłe powietrze z górnych partii pomieszczeń na zewnątrz) lub mechaniczną (powietrze zanieczyszczone jest wyciągane, a świeże powietrze z zewnątrz nawiewane). Trzeba zadbać o to, by otwory wlotowy i wylotowy były od siebie oddalone (najlepiej na różnych ścianach). W celu zapewnianie naturalnej cyrkulacji powietrza wlot do kabiny powinien być nisko, a wylot wysoko. W przypadku sauny ogrzewanej piecem na węgiel niezbędne jest podłączenie wentylacji do osobnego przewodu kominowego.
Izolacja
Montując saunę, nie można zapomnieć o izolacji termicznej (np. z wełny mineralnej), która zapewnia szybsze nagrzewanie się powietrza wewnątrz kabiny i jednocześnie chroni pomieszczenie przed przegrzaniem. Niedokładna izolacja może spowodować problem z osiąganiem odpowiedniej temperatury podczas zabiegów. Konieczne jest doprowadzenie instalacji elektrycznej (na oddzielnym obwodzie), by móc korzystać z pieca elektrycznego i oświetlać wnętrze.
Jaki piec wybrać?
Mamy do wyboru piece elektryczne (tradycyjne i dwufunkcyjne) oraz opalane drewnem. Ostatnie częściej stosuje się w saunach ogrodowych, dlatego że wymagają większej powierzchni niż piec elektryczny (piec musi znaleźć się w odległości przynajmniej 50 cm od drewnianych ław), wiążą się z koniecznością sprzątania popiołu, potrzebują dodatkowego komina dymowego i miejsca na składowanie drewna. Piece elektryczne są oczywiście wygodniejsze w użytkowaniu, ale nie dają takiego klimatu, jaki wiąże się z płonącym drewnem.
Piec elektryczny tradycyjny
Jest wyposażony w grzałki, które nagrzewają ułożone nad nimi kamienie. Polewając je niewielką ilością wody, można nieznacznie zmienić wilgotność powietrza (do 20%). W momencie dokupienia generatora pary i wilgotności można łatwo przekształcić saunę. Wystarczy wybrać na sterowniku żądany poziom wilgotności powietrza w kabinie, by móc korzystać zarówno z sauny suchej, jak i mokrej oraz parowo-ziołowej.
Piec dwufunkcyjny (zwany kombi)
Wyposażony jest w pojemnik na zioła lub generator pary, dzięki czemu osobno nie trzeba montować już tego drugiego urządzenia. Sterowniki dokupuje się oddzielnie.
Piec opalany drewnem
Ceniony przez osoby chcące cieszyć się prawdziwą fińską sauną. Podłącza się go do osobnego przewodu dymowego. Jest wykonany ze stali, a w jego drzwiczki na ogół wbudowana jest szyba. Niektóre modele pozwalają na montaż w osobnym pomieszczeniu, by kabina nie miała dostępu do paleniska. Wówczas specjalny rękaw zakończony drzwiczkami przechodzi przez ścianę do pokoju obok. Nie jest to jednak często stosowane rozwiązanie.
Kabina infrared
Montaż tego typu sauny, która ma formę gotowej kabiny, przypomina składanie mebli z Ikei. Postępując zgodnie z instrukcją producenta, nie powinniśmy mieć z tym problemu. Ze względu na gabaryty poszczególnych elementów jest to zadanie dla dwóch osób. Samą kabinę należy ustawić w suchym pomieszczeniu i nie dopuszczać do opryskiwania zewnętrznej części sauny wodą. Jeśli podłoże jest wilgotne, należy zainstalować separator podłogowy w celu odizolowania sauny od wilgoci. Trzeba również zadbać o osobne zasilanie prądowe z rozdzielni budynku, zapewnić stały dopływ prądu, a także odpowiednio zabezpieczyć rozdzielnię i gniazdo.
Ile kosztuje sauna domowa?
Cena sauny domowej zależy od wielu czynników. Na ostateczny koszt takiego przedsięwzięcia największy wpływ mają: powierzchnia montowanej kabiny, rodzaj wykorzystanego przy budowie drewna oraz pieca. Najdroższe są kabiny robione na wymiar. Biorąc pod uwagę nasze potrzeby i wyobraźnię, musimy liczyć się z wydatkiem od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Najtańszym rozwiązaniem będzie kabina do sauny infrared, za którą w wersji jednoosobowej zapłacimy od ok. 3500 zł. Sauna fińska z piecem (wersja rodzinna) to wydatek od 7000 zł. Trzeba również uwzględnić koszty eksploatacji takiego urządzenia, czyli głównie koszt energii elektrycznej lub drewna. Na szczęście nie są one wysokie. Piec elektryczny zużywa podczas jednej sesji zaledwie 4 kWh.
W jakim pomieszczeniu umieścić saunę domową?
Sauna powinna być zamontowana jak najbliżej prysznica lub wanny, ponieważ po zabiegu konieczne jest schłodzenie ciała. Najczęściej umieszcza się ją w łazience, ale świetnie sprawdzi się w niewielkim pokoju, pomieszczeniu gospodarczym, na poddaszu, a także w piwnicy. Trzeba pamiętać, że sauny mokre mogą przyczynić się do zawilgocenia elementów konstrukcji budynku, więc akurat ten rodzaj sauny od poddasza trzeba trzymać daleko.
Czy warto zdecydować się na saunę w domu?
Zdecydowanie tak. Sauna dba o ciało i umysł. Regularne zabiegi wpływają na wygląd i stan zdrowia. W świecie, którym nigdy nie jest cicho, a ilość bodźców potrafi przyprawić o zawrót głowy, sauna pozwala wyciszyć się i oczyścić umysł. W miejscu, w którym jest tak gorąco, zwykle nie chce się mówić. Bycie ze sobą sam na sam w ciszy naprawdę pomaga. To również sposób na zaoszczędzenie czasu, nie musimy bowiem poświęcać go na wizyty w SPA.
M.Ś.
0 komentarzy