Do 2032 roku azbest bezwzględnie musi zniknąć z budynków! Jakie kary grożą?

Eternit z dodatkiem azbestu ze względu na niską cenę, dużą wytrzymałość i nieprzepuszczanie wody cieszył się bardzo dużą popularnością w latach 70. Stosowano go wówczas w wielu gospodarstwach domowych zwłaszcza do pokrywania dachów.

Niestety materiał ten okazał się groźny dla zdrowia, gdyż posiada właściwości rakotwórcze. Do dziś w wielu domach wciąż można spotkać dachy z azbestu, jednak do 2032 roku musi on z niknąć z wszystkich budynków w Polsce.

Szkodliwe dla zdrowia właściwości azbestu

Włókna azbestu są bardzo cienkie i niewidoczne gołym okiem. Szkodliwość włókna azbestowego zależy od jego średnicy oraz długości. Włókna w większych rozmiarach są nieco mniej szkodliwe, ponieważ są w większości zatrzymywane przez rzęski w górnych drogach oddechowych. Z kolei włókna o bardzo małych rozmiarach są usuwane z organizmu przez system odpornościowy. Najbardziej niebezpieczne dla zdrowia są długie włókna azbestu, powyżej 5 mikrometrów, a jednocześnie cienkie, mniejsze niż 0,03 mikrometra. Są to tzw. włókna respiralne.

Dostają się one wraz z powietrzem do płuc i mogą powodować nowotwory. Wdychanie włókien azbestu, oprócz raka płuc, może także być przyczyną innych chorób. Są nimi pylica azbestowa, zwana azbestozą oraz międzybłoniak otrzewnej lub opłucnej. Największe zagrożenie dla zdrowia stanowią włókna azbestowe, które ulatniają się w trakcie usuwania z dachów azbestowych płyt. Podczas usuwania tych płyt łamią się one i kruszą, rozpylając włókna azbestowe w powietrze.

Azbest – regulacje prawne

Zakaz produkcji azbestu i obowiązek usunięcia go roku 2032

Wszystkie rodzaje azbestu, czyli krokidolit, amosyt, chryzotyl w 1996 roku zostały umieszczone na liście czynników rakotwórczych w rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki. Rozporządzenie to dotyczyło czynników rakotwórczych, na jakie mogą być narażeni pracownicy w środowisku pracy.

Od 1997 roku w Polsce obowiązuje zakaz produkcji wyrobów zawierających azbest, obrotu azbestem i wyrobami, które go zawierają oraz sprowadzania azbestu i wyrobów, które go zawierają. Rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 23 października 2003 roku (Dz.U. 2003, nr 192, poz. 1876) mówi, że wszelkie wyroby, które zawierają azbest muszą zniknąć do 31 grudnia 2032 roku. Inne zapisy prawa, które regulują tą problematyczną kwestię to ustawa o odpadach (tekst jednolity Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251) oraz ustawa prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.).

Wg obowiązujących przepisów jako wyroby i odpady azbestowe uznaje się wszystkie substancje, które w swoim składzie zawierają powyżej 0,1% azbestu. Bardzo ważną uwagą jest tutaj fakt, iż zbieraniem, demontażem, transportem oraz utylizacją materiałów, które zawierają azbest mogą się zajmować tylko i wyłącznie wyspecjalizowane firmy posiadające wymagane zezwolenia. Pracownicy takich firm muszą być specjalnie wyszkoleni, przygotowani, odpowiednio ubrani i wyposażeni w specjalne środki oraz sprzęt. Warto również zaznaczyć, że wiele samorządów gmin i miast podjęło uchwały, które umożliwiają ich mieszkańcom uzyskanie dofinansowania na usunięcie azbestu z posesji.

Azbest – konsekwencje prawne

Karze grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat podlegają produkcja, obrót i stosowanie azbestu oraz wyrobów, które go zawierają. Warto również podkreślić, że właściciel lub też zarządca budynku odpowiadają za stan techniczny wyrobów, które zawierają azbest. Są oni dodatkowo zobowiązani także do wykonywania inwentaryzacji wszystkich wyrobów zawierających azbest. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku mogą oni zostać ukarani grzywną od 10 zł do 20 tys. zł, która jest liczona w stawkach dziennych.

Właściciel lub zarządca budynku ma również obowiązek odpowiedniego oznakowania tych pomieszczeń, w których znajdują się wyroby zawierające azbest. Kolejnym obowiązkiem właściciela lub zarządcy budynku jest przygotowanie i wywieszenie w dobrze widocznym i w odpowiedni sposób oznakowanym miejscu informacji, która ma ostrzegać o ewentualnym zagrożeniu azbestem. Właściciel lub zarządca terenu mają również obowiązek zaznaczenia na specjalnie przygotowanym planie sytuacyjnym tego terenu miejsc, gdzie znajdują się wyroby azbestowe.

Za samowolne usunięcie azbestu z posesji i wyrzucenie go w nielegalnym miejscu grozi kara grzywny w wysokości od 20 zł do 5 tys. zł. W przypadku, gdy osoba ta nie zapłaciłaby grzywny, kara może być zamieniona na pracę społecznie użyteczną, a w wypadku, gdyby ukarany nie zgodzi się na to, na karę do 30 dni aresztu.

Osoby, które nielegalnie magazynują odpady azbestowe mogą zapłacić podwyższoną opłatę za ich składowanie, zgodnie z art. 279 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) mówi, że osoba, która nielegalnie składuje lub magazynuje odpady azbestowe musi uiścić opłaty podwyższone o 0,7 jednostkowej stawki opłaty za magazynowanie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania i za każdą tonę odpadów.

Bardzo popularny w latach 70. azbest często jeszcze można spotkać na wielu posesjach. Ten bardzo szkodliwy dla zdrowia materiał budowlany należy bezwzględnie do 2032 roku usunąć ze wszystkich budynków. Należy jednak pamiętać, że w przypadku, gdy właściciel posesji, na której się azbest znajduje, zrobi w niewłaściwy sposób, musi się liczyć z poważnymi konsekwencjami prawnymi. Podobnie jak osoby, które nielegalnie składują azbest, one też muszą się liczyć z surowymi karami.

Marek Lont