Ekologiczne domy, budowane z naturalnych i przetworzonych materiałów odpadowych, cieszą się coraz większym uznaniem. Projektowane według pionierskiego pomysłu amerykańskiego architekta Michaela Reynoldsa earthshipy stwarzają możliwość życia bez płacenia rachunków i w symbiozie z naturą, czerpiąc z niej wszystko, co niezbędne do życia, odwdzięczając się odciążeniem środowiska naturalnego. Jak zaprojektować dom typu earthship? Poznaj 6 podstawowych zasad.
Dlaczego earthship?
Głównym materiałem konstrukcyjnym tych niecodziennych domów jest ziemia. Pierwszy człon nazwy odnosi się zatem do budulca, a także lokalizacji. Earthshipy buduje się z ziemi (nie tylko, ale o tym później) i zatapia się w niej. Większość „naziemnych statków” projektowana jest w ten sposób, by stać się częścią naturalnego otoczenia. Tego typu domy tworzy się tak, by mogły samodzielnie funkcjonować poza siecią energetyczną, zupełnie jak samowystarczalne statki kosmiczne przemierzające niezbadaną przestrzeń.
Czy polskie prawo zezwala na budowę earthshipa?
Choć idea earthshipów narodziła się w 1979 roku – i właśnie wtedy w stanie Nowy Meksyk powstał pierwszy tego typu dom – zyskała popularność dopiero kilkanaście lat temu wraz ze wzrostem świadomości na temat kondycji naszej planety i w obliczu nadmiernej eksploatacji surowców naturalnych. Pierwszy w Polsce całkowicie autonomiczny dom, optymalnie wykorzystujący energię naturalną, powstał w 2012 roku w Mierzeszynie koło Pruszcza Gdańskiego. Jego właściciele spełnili wymogi narzucone ustawą o prawie budowlanym, choć wymagało to pójścia na pewne ustępstwa. Polskie prawo budowlane określa, z jakich materiałów można wznieść konstrukcję. Nie ma wśród nich opon – podstawowego materiału używanego do budowy earthshipów według koncepcji Reynoldsa. W naszym kraju zabronione jest przysypywanie z trzech stron budynku, więc w grę wchodziło jedynie częściowe zakopanie. By obejść kwestię opon, architekt zaprojektował drewniany szkielet z pali, którego wypełnienie stanowią opony. Tego typu zabiegi pokazują, że choć budowa earthshipa jest opłacalna, to w naszych realiach dosyć trudna.
Polski earthship jest w pełni ekologiczny. Woda z deszczówki i studni, energia z wiatru i słońca. Brak podpięcia do miejskiej kanalizacji. Z informacji dostępnych w Internecie wynika, że budowa 150-metrowego domu pochłonęła ok. 300 tysięcy złotych. Za to jego użytkowanie nie kosztuje nawet złotówki. W naszym kraju mamy przynajmniej kilka earthshipów, choć mówi się nawet o kilkunastu.
Z jakich materiałów budować earthshipa?
Ziemia
Podstawowym budulcem jest ziemia, która przekształcana jest w sprasowane bloki (z domieszką betonu lub bez) lub formowana w cegły albo płyty. Są one suszone na słońcu lub wypalane, dzięki czemu zyskują wspaniałe właściwości cieplne. Zbudowane z ziemi domy są trwałe, odporne na ogień, gnicie i niszczenie przez szkodniki. Pozwalają utrzymać właściwą wilgotność wewnątrz, są dźwiękoszczelne i chronią od zanieczyszczeń obecnych w powietrzu.
Opony
Materiałem, który wytrzyma próbę czasu i ma naprawdę wiele zalet są opony. W połączeniu z ziemią (zagęszczoną młotami kowalskimi, ubitą wewnątrz opon) odpowiednio ułożone opony tworzą nieprzepuszczalne ściany, które magazynują ciepło, stopniowo oddając je do wnętrza. Wbite w ziemię opony nie ulegają degradacji. Ściany z takiego budulca są odporne na wstrząsy. Wykorzystanie zużytych opon samochodowych przyczynia się do redukcji zalegających stosów tego tworzywa na obrzeżach miast.
Puszki i butelki
Aluminiowe puszki są łatwo dostępne i znakomicie sprawdzają się jako wypełnienie ścian wewnętrznych. Poszczególne elementy łączy się za pomocą cementu, co pozwala stworzyć, chociażby mocne ścianki działowe. Ten sam styl konstrukcji można uzyskać, używając szklanych butelek, słojów i dzbanków. Podłogę w earthshipach najczęściej wykonuje się z betonu, drewna, kamieni brukowanych lub kafli, najlepiej z odzysku.
Drewno
Choć drewno to kolejny materiał spotykany w earthshipach, używa się go z rozwagą, by chronić lasy, które coraz częściej trawione są przez pożary, intensywnie penetrowane przez turystów i zbieraczy, a także zaludniane. Poza tym drewno nie jest tak wytrzymałe, jak ziemia i może ulegać uszkodzeniu pod wpływem różnych czynników atmosferycznych. Drewna w earthshipach najczęściej używa się do obramowania ścian wewnętrznych. Warto sięgać po te z drugiej ręki lub odzysku. W „naziemnych statkach” możemy spotkać również szachulec, czyli typ ściany szkieletowej, gdzie wypełnienie drewnianej ramy stanowi glina wymieszana z sieczką, trocinami lub wiórami. Oprócz earthshipów tego typu konstrukcje występują w domach na Pomorzu, w Sudetach i na Podolu.
Earthship: zbuduj go sam!
Jako że tworzenie earthshipa jest procesem czasochłonnym i czasami wymaga wsparcia profesjonalisty (szczególnie w naszym kraju), Michael Reynolds opracował techniki budowlane dla amatorów, dzięki którym można już w kilka godzin opanować cały proces i zacząć tworzyć proste earthshipy, które pozostają chłodne w upalne dni i emanują ciepłem zimową porą.
Więcej o samej idei znajdziecie na https://www.youtube.com/watch?v=xOUa78kH3k4
6 zasad projektowania earthshipa
Nie każdy ekologiczny dom jest earthshipem. Firma Michaela Reynolda, Earthship Biotecture, sformułowała sześć zasad projektowania, które definiują ideę samowystarczalnych domów.
Woda
Earthshipy zbierają własną wodę z deszczówki i roztopów, przechowując ją w cysternach. Jest ona wychwytywana z dachu, filtrowana, a następnie wprowadzana do budynku, by moc zostać wykorzystana 4 razy. Warto podkreślić, że aby móc obchodzić się bez studni, dach powinien mieć powierzchnię minimum 50 m² (każdy cal – 2,54 cm – deszczu zebrany z powierzchni dachu to ok. 1,25 litra wody). Najpierw wodę wykorzystuje się do kąpieli, następnie do prania i zmywania. Po oczyszczeniu za pomocą separatora tłuszczów służy do nawadniania kwiatów i warzyw. Ulega napowietrzeniu przez system korzeniowy roślin. Taka woda jest pompowana do toalet w celu spłukiwania. Nieczystości, w postaci tzw. czarnej wody, gromadzone są w zbiorniku bezodpływowym, który przelewa się do sadzawki wyłożonej tworzywem sztucznym. Dzięki temu zabezpiecza się wodę gruntową przed skażeniem. Czarna woda może pełnić funkcję nawozu.
Oczyszczanie ścieków
Ścieków nie wprowadza się do systemu miejskiego, lecz oczyszcza na miejscu. Ścieki z ekologicznego domu dzielą się na szare i czarne. Te pierwsze można powtórnie wykorzystać np. do podlewania ogrodu lub spłukiwania toalety. Ścieki czarne wędrują bezpośrednio do zbiornika bezodpływowego (jak wyżej opisano).
Materiał budowlany naturalny lub z odzysku
Do budowy earthshipa używa się materiałów pochodzenia naturalnego, z drugiej ręki lub pozyskanych dzięki recyklingowi.
Energia słoneczna
Źródłem ciepła earthshipów jest energia słoneczna, a także pochodząca z gruntu. Budynek pełni funkcję akumulatora energii cieplnej. Ściany są zaprojektowane tak, by zatrzymywać pochłonięte ciepło słoneczne i rozprowadzać je do wnętrz, gdy na zewnątrz spada temperatura. Wiele earthshipów ma okna skierowane w stronę słońca, by móc maksymalnie pochłaniać energię. Energię do earthshipa dostarczają głównie panele słoneczne. „Naziemne statki” wytwarzają również energię elektryczną za pomocą wiatru, co pozwala naładować akumulatory w module zasilającym budynku i cieszyć się czystą energię do użytku domowego.
Ogrzewanie i chłodzenie
Za regulację termiczną odpowiadają systemy słoneczne i geotermalne. W earthshipie nie stosuje się systemów ogrzewania i chłodzenia na bazie paliw kopalnych. Transfer termiczny wiąże się również z użyciem materiałów do izolacji o różnych temperaturach, które przenoszą ciepło w celu uzyskania średniej temperatury.
Materiały do izolacji:
- włókna naturalne (bawełna, słoma, wełna, konopie),
- koce,
- włókno szklane,
- wełna mineralna,
- celuloza,
- beton konopny lub inaczej Hempcret (zastrzeżona nazwa prof. Toma Woolly’ego).
Produkcja żywności ekologicznej
Earthship budowany jest poniżej linii mrozu, by uzyskać dostęp do całorocznej energii cieplnej z gruntu, która sprzyja uprawom roślin. Domy projektowane są w sposób sprzyjający wermikompostowaniu (kompostowaniu organicznych odpadów) i permakulturze (więcej o permakulturze przeczytasz na https://domowniczy.pl/ogrod-permakulturowy-zasady-aranzacja-korzysci/
Podsumowanie
Earthship to dom przyszłości, który może produkować energię i żywność, regulować wewnętrzną temperaturę oraz przetwarzać odpady. Stworzony z materiałów z odzysku dom reprezentuje zdrowe budownictwo, które ma na uwadze dobro środowiska naturalnego. Eksploatacja takiego domu nie ma szkodliwego wpływu na naturę, pozwalając mieszkańcom cieszyć się wszystkimi dobrami, które dzisiaj są już standardem, o ile nieco zmienią nawyki. W budynku panuje specyficzny mikroklimat, który służy zdrowiu ludzi. Earthship to dom, który można zamówić… przez Internet. Zostanie on zapakowany i przesłany w dowolne miejsce na świecie. Paczka będzie zawierać wszystkie podstawowe systemy. Najcięższe materiały – opony i ziemię – trzeba będzie zdobyć samemu.
M.Ś.
0 komentarzy