Dobry sen jest niezbędny dla zdrowia, samopoczucia i rozwoju dziecka, dlatego wybór materaca dla pociechy należy dokładnie przemyśleć. Dziecko rośnie, przybiera na wadze, a jego kręgosłup kształtuje się, więc potrzebuje materaca, który zapewni odpowiednie podparcie dla rozwijającego się ciała.
Dobry materac, czyli jaki?
Dobry materac, niezależnie od wieku dziecka, powinien być przede wszystkim dopasowany do wagi, wzrostu i stanu zdrowia użytkownika (rodzaj wypełnienia). Musi być antyalergiczny i antybakteryjny, a zatem posiadać odpowiednie atesty i certyfikaty bezpieczeństwa. Wyznacznikiem jakości jest certyfikat Oeko-tex Standard 100, który przyznaje się produktom spełniającym wyśrubowane normy bezpieczeństwa. Ze względu na codzienne użytkowanie i podatność na powstawanie różnych zabrudzeń utrzymanie materaca w czystości jest kwestią priorytetową (szczególnie gdy mamy w domu alergika), więc warto sięgać po produkty z łatwo zdejmowalnym pokrowcem przeznaczonym do prania w wysokich temperaturach. Dobry materac to materac nietoksyczny, gdzie nie występują elementy łączone za pomocą klejów o drażniącym działaniu (ten typ łączenia stosowany jest w przypadku tańszych modeli), które mogłyby dostać się do organizmu drogą wziewną lub poprzez ślinę.
Co z materacem z drugiej ręki?
Materac do spania powinno wymieniać się co 7 lat, a jeśli jest taka możliwość, to nawet częściej. Zużyta powierzchnia nie spełnia już swoich funkcji i nie działa, jak należy. Materac traci kształt i właściwości, przez co nie jest w stanie podpierać kręgosłupa tak, jak na początku, nie pozwala mu ułożyć się w jego naturalnych krzywiznach, przez co powstają spięcia, bóle, a nawet trwałe zniekształcenia szkieletu. Podczas nocy materiał zbiera cząsteczki kurzu, roztoczy, bakterii oraz niewielkie ilości naszego naskórka. Dzieje się to nawet wtedy, gdy bardzo dbamy o materac i własną higienę. Tracimy około pół litra wilgoci rocznie i zrzucamy pół kilo skóry podczas snu!
W praktyce dzieci bardzo często śpią na starych materacach i łóżkach, co nie stwarza komfortowych warunków dla snu i zdrowia. Jeśli coś nie jest dla nas wystarczająco dobre (a nie jest, skoro kupiliśmy nowy model), nie jest dobre dla nikogo. Nawet bardzo zadbany materac po kilku latach powinien przejść na zasłużoną emeryturę.
Znaki świadczące o tym, że czas na przyspieszenie wymiany materaca:
- wgłębienia w powierzchni materaca,
- wyczuwalne grudki,
- wydawanie przez materac dźwięków podczas przekręcania się z boku na bok,
- wyraźnie uszkodzony materiał wierzchni.
- wbijające się w plecy sprężyny,
- uczucie „połamania” po przebudzeniu, którego nie można powiązać z chorobą lub schorzeniem.
Twardy czy miękki?
Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Co prawda możemy przyjąć ogólne kryterium i sugerować się wagą – miękkie materace (symbol H2) dla osób do 80 kilogramów, średnio twarde (H3) dla tych w przedziale 80-100 kg i twarde (H4) dla osób ważących powyżej 100 kilogramów – ale to byłoby zbyt duże uproszczenie. Materac musi być dostosowany indywidualnie do użytkownika. Należy pamiętać o tym, że ciało dziecka potrzebuje większego wsparcia (podparcia) niż ciało osoby dorosłej. Materac, który jest przytulny dla nas, prawdopodobnie jest zbyt miękki dla dziecka i nie zadba należycie o jego kręgosłup.
Piankowy czy sprężynowy?
Do kształtującego się kręgosłupa, a zatem dla dzieci do 6 lat, polecane są materace piankowe. Sprężynowe działają pod wpływem nacisku, a im większy nacisk na materac, tym silniej ciężar jest wypierany, co może powodować nienaturalne wygięcie kręgosłupa. Nie powinny ich używać dzieci poniżej 6 roku życia. Nie oznacza to jednak, że materace sprężynowe powinny pójść w odstawkę lub wręcz całkowity niebyt. Obecnie stosuje się sprężyny nowego typu, więc złe wspomnienia z dzieciństwa (wystające sprężyny) można puścić w niepamięć.
Wystarczy – w przypadku dzieci w wieku szkolnym – zrezygnować z modeli, gdzie zastosowano sprężyny kieszeniowe rozłożone strefami. Dziecko na ogół śpi bliżej wezgłowia łóżka, więc strefy rozminą się z jego ciałem, a to już może być niekorzystne dla zdrowia. Warto postawić na sprężyny bonellowe. Swoją siłę pokażą nie tylko podczas snu. Wiadomo, że dzieci w wieku szkolnym lubią skakać po łóżku i nie sposób zabronić im tej przyjemności. Materace bonellowe są trwałe i sprężyste, więc wyjdą z takich zabaw bez szwanku. Dodatkowo są odporne na rosnącą wagę dziecka, więc na pewno się nie odkształcą.
Materac a wiek dziecka
Dla niemowlaków zaleca się materace bezstrefowe, które podpierają cały kręgosłup (nie ma wskazania odnośnie do położenia główki lub nóżek), z pianki wysokoelastycznej o dużej gęstości. Dla dwu-, trzy-, cztero- i pięciolatków wybieramy materace elastyczne, również piankowe, które wyróżniają się trwałością i odpornością na wgniecenia. Powinny zapewniać dobrą cyrkulację powietrza.
W przypadku sześciolatków sprawdzą się materace lateksowe, przeważnie o grubości 10-12 cm, które dzięki swojemu wypełnieniu (naturalny kauczuk i syntetyczny lateks) są elastyczne i pozwalają na przyjęcie fizjologicznej pozycji, zapewniając dobre podparcie dla kręgosłupa. Naturalny kauczuk zapobiega namnażaniu się bakterii i nie gromadzi kurzu. Na ogół jest to materac dwustronny, co zwiększa jego żywotność i trwałość. Drugim wyborem może być materac z pianki termoelastycznej, który pod względem cech prozdrowotnych przypomina materac lateksowy. Materace różnią się jednak właściwościami. Materac lateksowy ma stałą twardość, natomiast termoelastyczny materac piankowy zmienia swoją twardość pod wpływem temperatury. Dzięki temu niemal idealnie dopasowuje się do anatomicznej budowy ciała i wspiera kręgosłup. Decydując się na materac sprężynowy, koniecznie trzeba sprawdzić, czy będzie odpowiedni dla wagi i wzrostu dziecka.
Jaki rozmiar powinien mieć materac dla dziecka?
Rozmiar oraz wysokość materaca trzeba dostosować do wymiarów łóżka, w którym śpi dziecko. Z kolei samo łóżko do wielkości pokoju, w którym się znajduje. Do pierwszego dziecięcego łóżka sprawdzi się materac o wymiarach 60 cm x 120 cm lub 70 cm x 140 cm. Mimo że dziecko śpi na ogół w pozycji embrionalnej, powinno mieć możliwość swobodnego rozłożenia nóg. Zmiana łóżeczka następuje na ogół między 3 a 4 rokiem życia. Dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym odpowiednie będą materace o wymiarach 80 cm x 190 cm, 90 cm x 190 cm, 100 cm x 190 cm lub 120 cm x 190 cm.
Jaki ochraniacz na materac dla dziecka?
Gdy wybór materaca mamy już za sobą (uff), czas pomyśleć o zabezpieczeniu go przed zabrudzeniem i przemoknięciem. Rozlane mleko lub sok nie tylko tworzą nieestetyczne plamy, ale i środowisko dla rozwoju drobnoustrojów. Z pomocą przyjdzie ochraniacz na materac. Tylko nie pierwszy z brzegu. W tej sprawie też trzeba kierować się jakością. Ochraniacz powinien być oddychający. Jego dolna część musi być wykonana ze specjalnej włókniny, która nie blokuje przepływu powietrza, a przy tym jest łatwa w utrzymaniu. Zapewni to odpowiedni komfort snu. W dowolnym momencie będzie można zdjąć ochraniacz i wyprać ręcznie lub w pralce. Innym rozwiązaniem są nieprzemakalne prześcieradła lub nakładki higieniczne usuwające nieprzyjemne zapachy związane z fizjologią dziecka.
Floor bed
Wielu rodziców decyduje się również na tak zwane floor bed w duchu Montessori, czyli łóżko podłogowe, umieszczone na podłodze lub wystarczająco nisko, aby małe dziecko mogło samodzielnie wchodzić i wychodzić z niego. Może mieć formę materaca do łóżeczka umieszczonego bezpośrednio na podłodze lub materaca w specjalnie zaprojektowanej ramie. Materac bez szczebelków i innych barier pozwala dziecku na poznawanie otaczającego świata. Dziecko może bez przeszkód przemieszczać się po pokoju, zaspokajać swoją ciekawość, a następnie wrócić do spania. Decydując się na takie rozwiązanie, trzeba zapewnić bezpieczną przestrzeń wokół łóżka, wolną od przedmiotów, przez które dziecko mogłoby zrobić sobie krzywdę.
Dziecko powinno mieć możliwość zasypiania, gdy jest zmęczone i budzenia się, kiedy jest wypoczęte oraz wstawania, kiedy chce. Dlatego sugerujemy, aby typowe łóżko dziecięce zostało zlikwidowane, jak to już robiono w wielu rodzinach, a miejsce do spania zapewnione na podłodze, gdzie dziecko może leżeć i wstawać, jak i kiedy chce. Podobnie jak wszystkie nowe rozwiązania korzystne dla psychiki dziecka, niskie łóżko jest ekonomiczne.
– cytat z książki The Secret of Childhood
M.Ś.