Wygląda jak bańka mydlana, która osiadła na ziemi, igloo lub futurystyczna lepianka. Niezależnie od tego, jakie skojarzenia budzi, dom kopułowy, będący repliką kształtów występujących w naturze, to propozycja dla osób, które przejmują się stanem środowiska naturalnego i nie chcą go pogarszać. Jeśli kondycja natury leży ci na sercu, a jednocześnie poszukujesz ciekawych projektów na dom, warto rozważyć budowę domu kopułowego. Choć tego typu konstrukcje nie są dla wszystkich, mają zdecydowanie więcej zalet niż wad. Wizja wybudowania domu bez konieczności zaciągania potężnego kredytu może być naprawdę bardzo kusząca.
Krótka historia domów kopułowych
Amerykański architekt, matematyk, inżynier, historyk i filozof Richard Buckminster Fuller dostrzegł potencjał tkwiący w trójkątach i po kilku latach eksperymentów z geometrią zmienił oblicze inżynierii architektonicznej. W 1951 roku opatentował kopułę geodezyjną o idealnych właściwościach, która łączy efektywność energetyczną z designem i niezawodnością i jest najbardziej wydajnym systemem budowlanym. Pierwsze budynki przypominające dzisiejsze domy kopułowe pojawiły się w Polsce już w latach 60. minionego stulecia. Wystarczy wspomnieć choćby stację meteorologiczną na Śnieżce. Kulista konstrukcja nie podbiła świata tak bardzo, abyśmy mieli do czynienia z całymi osiedlami domów kopułowych, ale z roku na rok zyskuje coraz większą popularność i wiele wskazuje na to, że za kilkanaście lat może stać się domem przyszłości.
Dom kopułowy, czyli co?
Modernistyczna konstrukcja inspirowana starożytnymi budowlami to alternatywa dla tradycyjnych domów. Dom w kształcie półkuli, wzniesiony zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, może przyjąć dwie formy, które różnią się od siebie rodzajem pokrycia. Pierwsza z nich to konstrukcja geodezyjna. Nie jest ona idealnie zaokrąglona, a jedynie odwzorowuje kształt kuli. Ma formę wielościanu, co oznacza, że zewnętrzna powierzchnia (całość lub jej część) jest systemem połączonych ze sobą trójkątów. Wadą takiej konstrukcji jest możliwość przedostania się wilgoci przez miejsca połączeń poszczególnych trójkątów. Drugim typem są domy z monolityczną formułą. Zbudowane są pojedynczej grubej warstwy materiału budowlanego, najczęściej betonu. Monolityczna powłoka bez żadnych szczelin jest niezwykle trwała. Kopułowy dom nie musi składać się wyłącznie z jednej bryły. Możliwość połączenia przynajmniej kilku brył, niekoniecznie w tym samym czasie, sprawia, że budynek odznacza się dużym potencjałem projektowym i aranżacyjnym.
Zalety domu kopułowego
Choć w Polsce jeszcze nie liczymy monolitycznych kopuł w dziesiątkach tysięcy, gwałtowny wzrost cen mieszkań w II kwartale 2022 roku (o 19%, na rynku wtórnym o 17%) i rosnąca inflacja mogą ten stan zmienić. Dom kopułowy to nowoczesne rozwiązanie naprawdę wielu zalet, wobec których nie można przejść obojętnie.
Atrakcyjny wygląd
Niezwykły wygląd, przywodzący na myśl filmy science fiction, idzie w parze z elastycznością aranżacji przestrzeni. W tego typu domu nie musisz martwić się o to, czy któraś ze ścian jest nośna. Okrągły dom z otwartym planem wnętrza pozwala wstawiać lub usuwać ściany niemal wszędzie. Naturalne otwory, które występują w konstrukcji kopuły, pozwalają na montaż okien otwieranych na zewnątrz, przepuszczając światło przez cały czas. Rozmieszczenie wszelkich instalacji też będzie zależeć do decyzji właściciela. Kształt budynku, który nie jest powszechnie spotykany w przestrzeni miejskiej sprawia, że dom kopułowy wyróżnia się na tle innych budynków, przyciągając oko obserwatorów. To zdecydowanie dobra opcja dla indywidualistów, którzy nie lubią podążać za tłumem i lubią pokazywać światu, że myślą inaczej, bardziej przyszłościowo.
Energooszczędność
Jeśli zastanawiasz się, co możesz zrobić dla ludzkości i świata, to odpowiedź jest jedna: zbuduj dom kopułowy. Pomoże ci obniżyć do 30% koszty ogrzewania i chłodzenia, przyczyniając się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Budynki w kształcie elipsoidalnym nie mają ostrych rogów, więc wolniej się nagrzewają. Energooszczędna konstrukcja to sposób na oszczędzania ziemskich zasobów, a to już nie trend, lecz konieczność.
Niemal niezniszczalna konstrukcja
Ze względu na swoją konstrukcję dom kopułowy jest praktycznie niezniszczalny. Przetrwa huragan, trzęsienie ziemi, tornado i pożar. Wytrzyma upadek drzewa, zderzenie z samochodem i napór śniegu. Oczywiście poziom niezniszczalności zależy od użytych materiałów. Najbezpieczniejsze są monolityczne betonowe kopuły. Według standardów Federalnej Agencji Zarządzania Kryzysowego to dom z ochroną prawie absolutną.
Mniejszy koszt budowy
Dom z kopułą oparty na planie koła, którego powierzchnia jest większa niż powierzchnia kwadratu czy prostokąta o tym samym obwodzie, w praktyce oznacza oszczędności już na etapie budowy. Dla przykładu dom o powierzchni 100 m² zbudowany na planie kwadratu ma obwód 40 m. Z kolei dom na planie koła o tym samym obwodzie ma powierzchnię 127,5 m². Brak prostopadłych ścian zewnętrznych, standardowej elewacji frontowej, tradycyjnego dachu oraz mniejszy koszt wylania fundamentów zmniejszają ostateczny koszt inwestycji. Kopuły mieszkalne mogą być budowane zarówno z cegły, drewna, betonu, włókna szklanego, jak i gliny. Aby obniżyć koszt budowy, większość kopuł stawia się na zasadzie modułowej. Dzięki temu nie trzeba angażować specjalistów do składania poszczególnych części. Można zająć się tym samodzielnie.
Szybki termin realizacji
W zależności od wybranej technologii dom kopułowy może powstać w ciągu kilku dni lub kilkunastu tygodni. Jeśli zdecydujemy się na konstrukcję o powierzchni do 35 m², pozwolenie na budowę nie jest wymagane, a to znacząco przyspiesza proces budowy. W przypadku większych konstrukcji koniecznością staje się uzyskanie pozwolenia od właściwego dla danego terenu organu administracyjnego, co może wydłużyć prace o czas oczekiwania na decyzję, czyli ok. 30 dni.
Pozytywny wpływ na samopoczucie domowników
Monolityczna kopuła zapewnia poczucie bezpieczeństwa, a to znacząco wpływa na samopoczucie domowników. To rozwiązanie naśladuje naturę. Schronienia zwierząt lub gniazda ptaków zawsze mają formę okrągłą. Udowodniono również, że osoby przebywające w pomieszczeniach o zaokrąglonych sklepieniach, bardziej skupiają się na sobie, dzięki czemu rozwijają swoją świadomość, intuicję, wzmacniając kreatywność. W domu, którego wnętrze uspokaja, domownicy po prostu lepiej się czują.
Wady domu kopułowego
Oryginalny wygląd może być jednocześnie zaletą i wadą. Niestandardowe rozwiązania konstrukcyjne stosowane w domu kopułowym mogą spotkać się ze sprzeciwem ze strony organu wydającego pozwolenie na budowę. Wiele będzie zależeć od ostatecznego projektu, tego, gdzie planujesz zbudować dom, kim są twoi sąsiedzi i czy w ogóle będziesz ich mieć. Problemem może być uzyskanie wyceny domu, gdyż rzeczoznawca musi być w stanie dokonać porównania do podobnego domu sprzedanego w ciągu ostatniego roku. Choć popularność domów kopułowych z roku na rok rośnie, na razie nie ma zatrzęsienia tego typu konstrukcji na polskim rynku nieruchomości. W niektórych rejonach kraju ciężko znaleźć ekipy budowlane, posiadające doświadczenie w stawianiu kopuł mieszkalnych. Właściciele domów kopułowych po stronie wad wymieniają echo, które nieco wpływa na prywatność, a także drobne trudności aranżacyjne. W domu o zakrzywionych ścianach ciężko powiesić obrazy i zagospodarować każdą przestrzeń.
Dom kopułowy – technika budowlana
Dom kopułowy ze styropianu
Istnieje wiele sposobów stawiania domów kopułowych. Wszystko oczywiście zależy od rozmachu naszego projektu. W przypadku niewielkich kopuł mieszkalnych, które nie będą nam służyć jako domy całoroczne, jesteśmy w stanie poradzić sobie bez pomocy fachowców. Najprostszym sposobem jest zakup w hipermarkecie budowlanym (niestety nie w każdym) prefabrykowanego domu wraz z montażem do stanu zamkniętego. Gotowe prefabrykaty ze styropianu, obustronnie obłożonego siatkobetonem, są odpowiednio profilowane, więc montaż nie sprawi większego problemu. Siatkobeton jest wodoszczelny oraz wyjątkowo wytrzymały na oddziaływanie siły ściskająco-rozciągającej. Styropianowa konstrukcja od wewnątrz wykańczana jest pianą poliuretanową.
Dom kopułowy z drewna
Aby postawić dom kopułowy, możemy wykorzystać drewno w konstrukcji gięto-klejonej. Gotowe drewniane elementy składają się z płyty OSB lub sklejki oraz kantówek. Montaż polega na układaniu elementów jeden na drugim – tak jak układa się klocki – i mocowaniu ich ze sobą wkrętami samogwintującymi do drewna. Sposobem na naprawdę solidną konstrukcję jest zastosowanie drewna księżycowego, czyli drewna pozyskiwanego w odpowiedniej fazie księżyca. Ma to związek z ilością wody w drzewie w momencie ścięcia. Im jej więcej, tym trwalsze będzie drewno.
Kopuła z kompozytu szklano-epoksydowego
Kolejnym rozwiązaniem są łączone za pomocą wkrętarki panele z materiału wykorzystywanego w przemyśle lotniczym, które na zewnątrz pokryte są włóknem szklanym. Przed zamontowaniem na każdym z paneli umieszcza się warstwę kleju i zarazem izolatora, który wypełnia ewentualne szczeliny, nie powodując utraty ciepła wewnątrz kopuły. Poszczególne elementy mają niewielką wagę, więc mogą być montowane bez konieczności używania podnośników i dźwigów.
Dom kopułowy DIY
Monolityczną kopułę możemy nie tylko zamontować, ale i wykonać samodzielnie. Wystarczy zastosować duży balon pokryty pianką poliuretanową. Układa się na nim zbrojenia, a następnie wylewa beton przy zastosowaniu metody natryskowej.
Dom kopułowy – koszt budowy
Dom kopułowy bez pozwolenia można postawić już za 50 tysięcy złotych. Niektóre projekty pozwalają na obniżenie kosztów nawet do 35-40 tysięcy złotych. Brzmi zbyt pięknie, aby mogło być prawdą?! Haczykiem jest fakt, że to koszt szkieletu, który nie uwzględnia niezbędnych instalacji i wyposażenia domu. Na ostateczną cenę mają wpływ zastosowana technologia i powierzchnia domu, ale z całą pewnością mamy do czynienia z rozwiązaniem ekonomicznym, dużo tańszym niż domy o 4 ścianach. Mieszkalne kopuły ze styropianu to wydatek rzędu ok. 600 zł za m². Dom o powierzchni zabudowy 100 m², wykonany z drewna KVH wypełnionego betonem konopnym, wykonany w technologii modułowej, do samodzielnego montażu, to koszt ok. 100 tysięcy złotych. Monolityczna kopuła mieszkalna jest zatem rozwiązaniem dla osób, które z jakiegoś powodu nie chcą lub nie mogą związać się z bankiem kredytem hipotecznym i nie zamierzają porzucić marzenia o nowoczesnym, w pełni bezpiecznym budownictwie, które urzeka niepowtarzalnym designem.
M.Ś.
0 komentarzy