Bluszcz ogrodowy – odmiany, sadzenie, przycinanie, aranżacje, porady

Jedną z charakterystycznych roślin dla wielu miejsc w naszych szerokościach geograficznych i nie tylko jest bluszcz ogrodowy inaczej pospolity. Spotkać można go w wielu ogrodach, parkach, a także na teranie zabytkowych dworków, pałaców, czy w innych urokliwych miejscach, którym nadają niesamowity wygląd. Oplatają stare, wiekowe drzewa, czy ściany i mury. To wszystko często na przekór historii, wojnom i trudnym dziejom. Te zimozielone pnącza są długowieczne i są też częścią naszej historii.

Bluszcz – podstawie informacje, występowanie

Bluszcz pospolity, inaczej bluszcz ogrodowy lub bluszcz hedera (hedera canariensis) to roślina należąca do rodziny araliowatych i składają się na nią m.in. bardzo żywotne pnącza zimozielone, a te już po paru latach od posadzenia są w stanie utworzyć ciekawe ściany zieleni. Bluszcz na balkon, to także zimozielona roślina okrywowa i jest w stanie bardzo dobrze prezentować się przez cały praktycznie rok. Można go zasadzić w doniczce w domu. Bardzo ciekawie prezentuje się w takiej roli np. bluszcz hedera spetchley. Bluszcz pospolity doskonale wygląda w starych ogrodach, gdyż jest rośliną długowieczną i może ona żyć nawet przez trzysta lat! podobnie rzecz ma się również z przepięknym bluszczem irlandzkim. Takiee odporne pnącza zimozielone doskonale sprawdzają się do w przypadku klasycznych i romantycznych aranżacji np. w stylu dworkowym.

Najpopularniejszym gatunkiem jest bluszcz pospolity hedera helix. W stanie dzikim występuje on w Azji Mniejszej, a także w wielu miejscach Europy, także w Polsce. Najczęściej spotykany w Polsce jest bluszcz pospolity z liśćmi zwykle pięcioklapowymi, skórzastymi i ciemnozielonymi, zaś u niektórych jego odmian też biało unerwionymi albo biało obrzeżonymi. Liście bluszczu mogą występować w dużej różnorodności kształtów. Kwitnie we wrześniu, a w doniczce może być rozsadzany przez cały rok. We wnętrzach rozwija się, jak w czasie ciepłych miesięcy na zewnątrz. Mniej popularnym gatunkiem jest bluszcz kolchidzki (hedera colchica), który to rośnie dziko w obszarze tzw. prowincji euksyńskiej, która obejmuje zachodni Kaukaz, a także północną Anatolię, tureckie oraz bułgarskie wybrzeża Morza Czarnego. Nieco podobny jest do niego winobluszcz trójklapowy oczar bluszcz irlandzki.

Bluszcz ogrodowy jest atrakcyjnie prezentującym się zimozielonym pnączem, które się wspina na duże wysokości, korzystając w tym celu z czepnych korzeni przybyszowych, które wyrastając na łodydze. Ogrodowy czy balkonowy bluszcz może stosunkowo szybko wspiąć się nawet na pionową ścianę, a do tego bardzo łatwo opanować nawet duże powierzchnie. Lubią one zwykle półcieniste, ściany budynków o wystawie północno-zachodniej. Doskonale współgrają z hortensją pnącą i winobluszczem trójklapowym. Bluszcz jest w stanie dorastać nawet do 30 m wysokości. Roślina ta wypuszcza długie pędy, które niezwykle pięknie prezentują się w ogrodach. Ich napowietrzne korzenie bardzo sprawnie przyczepiają się do wielu powierzchni, a wyjątkiem są powierzchnie gładkie: szklane lub metalowe, a także takie, które odbijają promienie słoneczne. W naturze występuje on w wilgotnych lasach liściastych na nizinach oraz w niższych partiach gór.

Bluszcz – sadzenie

Bluszcz ogrodowy w warunkach domowych rozmnaża się tylko i wyłącznie z sadzonek, a te można przygotowywać praktycznie przez cały rok. Najlepiej robić to w sierpniu, kiedy przesadza się też inne rośliny doniczkowe. Aby przygotować sadzonki, należy przyciąć pędy około 3 – 4 cm poniżej pąków. Nowa roślina powinna mieć 5 – 15 cm, a to w zależności od długości liści oraz międzywęźli. Następnie sadzonki umieszcza się w skrzynkach, w odpowiednio przygotowanej mieszance kompostu, piasku i torfu, po czym ustawia się w inspekcie. Zanim nadejdzie zima powinny one już być dobrze ukorzenione, lecz najlepiej wysadzać je dopiero na wiosnę. Własne sadzonki można zastosować jako pnącza na ściany, do ogrodu, na balkon, a także na pnące żywopłoty. Z sadzonek, które uzyskuje się z pędów dolnych powstają rośliny o łodyżkach długich i wijących się, zaś te z sadzonek uciętych z pędów wierzchołkowych – rośliny o pokroju zwartym, które silnie się rozkrzewiają.

Bluszcze lubią miejsca cieniste, które są niezbyt ciepłe, a także obojętną lub lekko zasadową ziemię. Wymagają one mieszaniny torfu, piasku oraz ziemi kompostowej lub wapiennej. Bluszcze mogą być sadzone bezpośrednio przy ścianie. Wówczas mogą pełnić rolę ochronną, przy tym ograniczając dostęp wilgoci oraz zmniejszając powierzchnię, którą obejmują wahania temperatur. Ponadto bluszcze osuszają fundamenty. Z kolei nie powinno się ich sadzić na takich powierzchniach ja uszkodzony tynku, ponieważ mogą te uszkodzenia powiększyć. Ponadto nie należy oplatać bluszczem elewacji, które są otynkowane na warstwie ocieplenia, gdyż tynk nie będzie wtedy zbyt stabilny. Bluszcze nie powinny porastać elementów ozdobnych, a także dachów, przewodów, rynien, okien czy innych otworów.

Bluszcze ogrodowe bardzo ciekawie prezentują się, kiedy się wspinają dzięki korzeniom przybyszowym na drzewa. Co warte podkreślenia, nie niszczą ich, gdyż przyczepiają się tylko delikatnie do kory. Kiedy sadzimy zimozielony bluszcz pod drzewem czy też w jego pobliżu należy zwrócić uwagę na gęstość korony, aby zapewnić w ten sposób bluszczowi ogrodowemu dobre warunki świetlne. Jego odległość od drzewa powinna zawierać się w przedziale 50 – 70 cm, natomiast w przypadku większych drzew powinien to być nawet 1 m. Dobrze posadzone pnącza powinny być lekko pochylone w kierunku konstrukcji, na której będą się wspinać.

Bluszcz – pielęgnacja

Bluszcz zielonolistny dobrze rośnie w temperaturze pokojowej. Należy go podlewać tak, aby jego podłoże było stale wilgotne. W tym celu stosunkowo często miękką i letnią wodą trzeba zraszać jego liście. Bluszcz lubi cień oraz pomieszczenia chłodniejsze. Bluszcze takie należy ustawiać w ciemniejszych miejscach, w temperaturze 10 – 15 stopni Celsjusza. Odmiany z liśćmi pstrymi mają nieco inne wymagania a porównaniu do bluszczy zielonolistnych. Potrzebują one więcej światła, w związku z czym należy je umieszczać bliżej okna, lecz nie bezpośrednio na słońcu. Najlepsza dla nich temperatura to 15 – 18 stopni Celsjusza. Bluszcze domowe nie lubią też suchego powietrza – mogą od niego żółknąć, ich liście zasychać, mogą się też pojawiać przędziorki. Bluszcz dobrze rośnie w ziemi lekko kwaśnej, próchnicznej. Najlepsza jest ziemia bardzo żyzna. Zimą trzeba natomiast ograniczyć podlewanie i trzymać roślinę w miejscu chłodniejszym. Zaś latem doniczkowy bluszcz będzie wymagać bardzo obfitego podlewania. Do wiodących producentów nawozów należą takie firmy jak np. ADOB czy Luvena.

Bluszcz jest pnączem samoczepnym, więc jeśli rośnie tuż przy ścianie, nie będzie wymagać żadnych podpór. Lecz kiedy sadzi się bluszcz na balkon po stronie barierki, warto ta, zamocować odpowiednią kratkę lub sznurkową drabinkę czy też inne podpórki. Bluszcz to roślina szybko rosnąca i w ciągu jednego sezonu może z niej powstać żywopłot zimozielony. Pnączy w ogrodzie nie trzeba przycinać.

Bluszcz – odmiany

Warto posadzić takie odmiany bluszczu jak np.

• hedera helix profesor seneta, który posiada biało upstrzone marmurowe liście;
• białystok, wyróżnia się wybitną odpornością na choroby oraz przemarzanie;
• sulphur heart jest ładnym bluszczem kolchidzki (hedera colchica), który posiada liście szerokojajowate z żółtymi plamami pośrodku, przez słabą mrozoodporność, dobrze go sadzenić w miejscach, które są osłonięte od wiatru;
• bluszcz pospolity goldhearth posiada ciemnozielone liście, a ich środki są zabarwione na żółto;
• midas touch to bardzo jasny, niemalże żółty bluszcz z zielonymi obrzeżami;
• bluszcz zimozielony calico ma piękne marmurkowe barwy i charakterystyczny pokrój liści.
• conglomerata ma mocno pokładające się i niezbyt długie pędy;
• variegata posiada liście biało obrzeżone;
• odmiana luzii jest niewielka i posiada liście bladożółte;
• sagittaefolia ma liście ciemnozielone;
• gloire de marengo ma liście obrzeżone żółtymi pasami;
• hedera helix white wonder można uprawiać w domu, ogrodzie i na balkonie, szczególnie ładnie prezentuje się w wiszącej donicy.

Liście bluszczu mogą być używane jako surowiec leczniczy, jednak w Polsce rzadko się je stosuje w tym celu, a to ze względu niepożądane działanie. Przekroczenie określonej wskazanej dawki często wywołuje podrażnienie żołądka oraz jelit, a do tego wymioty i biegunki. Poza tym bluszcz wydziela sok, który drażni skórę. Bluszcze na balkonie przetrwają zimę. Lecz pod warunkiem, że ich bryły korzeniowe zostanę dobrze zabezpieczone.