Kilka wieków temu, gdy Kraj Kwitnącej Wiśni trawiony był przez pożary, Japończycy dostrzegli w zwęglonej warstwie drewna prawdziwy geniusz natury – niszczycielską i zarazem sprawczą moc. I tak oto narodziła się niezwykła technika obróbki drewna, mająca w sobie coś mitycznego, wieczne odradzanie się życia, shou sugi ban. Siła żywiołu ujawniła piękno, będące reakcją obronną drewna na działanie ognia. W „spalonej desce cedru” drzemie niezwykła siła, dlatego tak chętnie jest ona wybierana przez budowniczych i architektów. Wyjątkowy wygląd zwęglonego drewna, znanego również jako yakisugi, docenili projektanci, zamykając wieczny krąg życia w przedmiotach codziennego użytku.
Historia shou sugi ban
Japończycy od zawsze wykorzystywali drewno w budownictwie, wzmacniając je za pomocą słonej wody. Niestety ta technika konserwacji sprawiała, że drewno stawało się chropowate. Z pomocą przyszła sama natura. Zwęglona powierzchnia, która powstała wskutek działania ognia, ujawniła niezwykłą siłę tego surowca. Raz spalonego drewna nie można spalić ponownie. Ogień stał się naturalnym impregnatem, który zwiększa odporność drewna na działanie czynników zewnętrznych i chroni przed niszczącym działaniem szkodników. Wypala celulozę i pozbawia drewno wilgoci. Dzięki technice, która powstała ok. 1700 roku, udaje się uchwycić indywidualność surowca z jednoczesnym zachowaniem wytrzymałości. Metoda ta była popularna aż do XX wieku. Wypadła z łask wraz z pojawieniem się tworzyw sztucznych i rosnącym kosztem drewna. Świat upomniał się o nią na początku 2000 roku. Do Polski dotarła 14 lat później. Ze względu na trwałość i wyjątkową estetykę yakisugi (yaki – używanie ognia, sugi – japoński cedr) chętnie wykorzystuje się przy projektach zewnętrznych i wewnętrznych.
Jakie drewno można opalać?
Pierwotnie wykorzystywano drewno cedru japońskiego (shou sugi ban – spalona deska cedru), obecnie używa się także innych gatunków. Nie ma przeciwwskazań do stosowania modrzewia, żywotnika olbrzymiego, sosny, dębu, świerku czy klonu. Drewno powinno być miękkie, porowate, naturalnie sprężyste, zgodnie z japońską tradycją o otwartych komórkach.
Jak to się robi?
Proces zwęglania (opalania) najczęściej odbywa się za pomocą opalarki lub palnika dekarskiego. Następnie tak potraktowania ogniem powierzchnia jest schładzana wodą. Kolejny etap to oczyszczanie (szczotkowanie) z węglowego osadu drucianą lub nylonową (gęstą) szczotką zgodnie z kierunkiem słojów w drewnie. Czynność wykonuje się aż do pojawienia się głębokiego brązu. Wyszczotkowane drewno otwiera się, staje się bardziej porowate. Teraz należy ponownie oczyścić je przy użyciu wody lub sprężarki powietrza. Ostatnim krokiem jest impregnacja lakierem do drewna. Chcąc uzyskać efekt spękanego drewna, które wygląda jak po wyjęciu z lawy, omija się etap szlifowania (czyszczenia). Technika shou sugi ban ma również zastosowanie w przypadku starego drewna (desek). Należy je wcześniej zabezpieczyć olejem. Efekt, czyli kolor drewna, będzie zależeć od użytego gatunku, stopnia wypalania, intensywności szczotkowania i zastosowanego oleju. Tak zabezpieczone drewno w warunkach domowych nie będzie wymagać konserwacji aż przez 80 lat. Jeśli wykorzystywane jest na zewnątrz, powinno być zabezpieczane olejem co 10 lat.
Przed domem i w salonie
Drewno, które jak feniks powstało z popiołów, wykorzystuje się przy elewacjach, płotach, tarasach, pergolach, palisadach i trejażach. Wypalanie pomaga wydobyć naturalne bogactwo kolorów drewna, co sprawia, że ten materiał znakomicie odnajduje się w przestrzeni domowej. Shou sugi ban pozwala na wprowadzenie czerni do wnętrza w sposób naturalny, bez konieczności stosowani toksycznych zabiegów powierzchniowych (malowanie, bejcowanie), które mogą być szkodliwe dla ludzi i środowiska. Muśnięte ogniem deski ocieplają wnętrze, wprowadzając intrygujący akcent. Nierzadko stają się atrakcją całego pomieszczenia. Opalone drewno współpracuje z wieloma różnymi materiałami budowlanymi, pomagając stworzyć lub uzupełnić praktycznie każdy styl projektowania (wnętrzarski). Świetnie odnajduje się na ścianach i podłogach. Stanowi doskonały materiał stolarski, który wykorzystuje się do tworzenia unikatowych przedmiotów codziennego użytku. Shou sugi ban to bardzo ciekawy i nieoczywisty sposób zdobienia, podsycający ogień przemiany każdego wnętrza.
Podsumowanie
Różne metody zwęglania drewna pozwalają na podkreślenie piękna naturalnego usłojenia. Zaklęte w ogniu drewno urzeka swą smolistą naturą i łagodnym usposobieniem, dzięki któremu tak dobrze żyje z innymi materiałami występującymi w przyrodzie. Z niektórymi tworzy doskonałe kontrasty (metal i szkło). Niezależnie od tego, czy zdecydujemy się na grube, mięsiste zwęglenie, czy drewno o jedwabistym, czystym wykończeniu, shou sugi ban pomoże uczynić wnętrze jedynym w swoim rodzaju, o mocy robienia trwałego wrażenia.
M.Ś.
0 komentarzy